Luchtkwaliteit
De luchtkwaliteit in Nederland is matig
Filmpje over luchtkwaliteit in Nederland. (klik hier om het filmpje te openen)
De luchtkwaliteit in Nijmegen is slechter dan gemiddeld in Nederland
Nijmegen heeft het grootste binnenstedelijke industrieterrein van Nederland. Oudere bewoners kunnen zich de overlast door de vliegas, de kolencentrale, de stank van het Slachthuis en de Honig nog goed herinneren. Die overlast behoort tot de verleden tijd, de luchtkwaliteit is de afgelopen jaren wel verbeterd, maar nog lang niet goed genoeg. En niet alleen de industrie, maar ook scheepvaart en verkeer veroorzaken veel luchtvervuiling. Luchtvervuiling blijkt al schadelijk voor de gezondheid bij lagere niveaus dan we tot nu toe dachten.
De gezondheidseffecten van fijnstof in het lichaam van 10 PM tot kleiner dan 1 PM:
De samenstelling van fijnstof, en daarmee de schadelijkheid, is ook niet in elke omgeving hetzelfde. Concentreert schadelijk fijnstof zich bijvoorbeeld op een drukke plek in de stad waar veel mensen wonen? Dan vraagt zo’n situatie om acute actie.
Bij de huidige normen voor fijnstof, en de metingen daarvan, worden deze belangrijke eigenschappen van fijnstof nog niet bepaald. TNO vindt dat een verontrustende situatie. Momenteel is het weliswaar mogelijk om de fijnstofnorm netjes te halen, maar de gezondheidsrisico’s zijn hiermee niet verholpen.
Daarbij gaat het om gezondheidsrisico’s met verstrekkende gevolgen: jaarlijks overlijden er in Nederland nog altijd 9.000 mensen vroegtijdig doordat ze aan fijnstof zijn blootgesteld. Door fijnstof veroorzaakte gezondheidsproblemen leiden tot directe zorgkosten van ongeveer een half miljard euro per jaar. En de sociale kosten? Die liggen nog vele malen hoger: naar schatting 10 tot 15 miljard euro per jaar, gebaseerd op een bedrag van 1.250 euro per stedelijke inwoner.
Nijmegenaren sterven 12 tot 13 maanden eerder door luchtvervuiling tegenover gemiddeld 6,5 maand eerder in Gelderse gemeenten met de beste luchtkwaliteit.
De Wijkraad zet zich al jaren in om de gemeente en bedrijven te bewegen meer te doen tegen de nog steeds forse luchtvervuiling. De luchtkwaliteit voldoet aan de Europese normen, maar nog niet aan de advieswaarden van de WereldGezondheidsraad (WHO) van 2021. Voor fijn fijnstof PM 2,5 is de advieswaarde vijf keer lager dan de nu gehanteerde Europese norm. Evt. gecombineerde effecten door gelijktijdige blootstelling aan verschillende schadelijke stoffen zijn ook niet in beeld, omdat er per stof (fijnstof, stikstof, etc.) wordt gemeten.
Acties en resultaat Wijkraad Waterkwartier
De wijkraad is al sinds de jaren negentig actief om via acties en inspraakreacties in de gemeenteraad, de luchtkwaliteit te verbeteren. Het tegen de wijk aanliggende industrieterrein TPN-West, in combinatie met toenemend verkeer en de scheepvaart op de Waal, vragen daarom. Het RIVM kan (nog) niet aangeven hoe schadelijk de opeenstapeling van luchtvervuiling door die verschillende en nog meer bronnen (houtstook) is. In samenwerking met andere wijken en milieuorganisaties voerden we actie voor strengere normen voor luchtkwaliteit, scherper vergunnen richting bedrijven en een betere handhaving. En voor sluiting van de APN-asfaltcentrale. Hoe? Door te pleiten voor een beter gemeentelijk (en provinciaal) beleid als het gaat om de luchtkwaliteit in Nijmegen.Resultaat:
- Meer aandacht – en belangrijker – veel meer budget voor de ODRN (omgevingsdienst Nijmegen) voor Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) van Nijmeegse bedrijven.
- Beter inzicht (maar nog steeds onvoldoende) in wat er door bedrijven aan schadelijke stoffen wordt uitgestoten en in hoeverre de meest vervuilende bedrijven wel of niet de BBT (= Best Beschikbare Technieken) toepassen. Dit was tot 2021 niet eens in beeld.
- Verbetering van het Nijmeegse meetnet luchtkwaliteit: zowel de locaties waar je meet, als wat je meet in de leefomgeving (stikstof, fijnstof, benzeen maar ook – tijdelijk – PAK’s).
- Afkeuring Nijmeegs/ Gelders geurbeleid (= vrijbrief voor bestaande stank) En een nieuw uitgebreid geuronderzoek dat hopelijk leidt tot een scherper geurbeleid.
- Kritische stukken en vragen in de gemeenteraad n.a.v. ontwikkelingen in de Westwijken en meerdere aangenomen moties.
- De sluiting van de APN-asfaltcentrale eind 2023, alhoewel wij altijd aangaven dat Dura Vermeer de sluiting zelf had moeten betalen en niet de gemeente Nijmegen (oftewel wijzelf).
Nog te bereiken:
- Het door ons gevraagde structurele plan van aanpak met strengere – op gezondheid gerichte – normen voor luchtkwaliteit en scherp vergunnen van bedrijven in nabijheid van woonwijken.
- Continue aandacht voor de effecten van opeenstapeling van luchtvervuiling door meerdere bronnen is er (nog) niet.
- In Waalfront en Stationsgebied zou de gemeente Nijmegen extra moeten monitoren op schadelijke stoffen bij alle nieuwbouwprojecten. Want ook bouwmaterieel/mobiele werktuigen veroorzaken luchtverontreiniging, naast alle andere veroorzakers in het Waterkwartier. Monitor de luchtkwaliteit rond de Vijfknoop en de Voorstadslaan (bouw Duet) en vooral op fijnstof (PM 2,5), omdat dit de meeste schade veroorzaakt.
- Voor meer gezondheidswinst: de TNO-aanpak voor fijnstof gebruiken.
2024
- Presentatie stand van zaken luchtkwaliteit Wijkraad Waterkwartier 30 januari (klik hier voor document).
- Bewonersavond over het thema Lucht voor de wijk Waterkwartier (Klik hier voor het verslag van die avond).
2023
- GGD-rapport Luchtkwaliteit en gezondheid in Gelderland en Overijssel (klik hier voor het document).
- Rapport Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) n.a.v. o.a. de APN-asfaltcentrale, conclusie: de gemeente Nijmegen en Provincie Gelderland hebben onvoldoende de gezondheid van de bewoners beschermd (klik hier voor het document).
2022
-
- In september 2022 deden de KNMG, het Longfonds, Comité Schone Lucht NL, Leefmilieu en anderen een dringend verzoek aan het ministerie van VWS om de scherpere Wereldgezondheidsraad luchtadvieswaarden als norm in te stellen (klik hier voor het document).
- In juni 2022 kwam TNO met een rapport om de gezondheidsschade door fijnstof anders, gerichter aan te pakken. TNO pleit voor een bron-specifieke aanpak voor fijnstof, monitoring op basis van reactiviteit (juist het fijnste, meest schadelijke, fijnstof meten) en een koppeling met de lokale situatie.
- Hoe? Door een beter onderscheid te maken in de fijnstofdeeltjes die de meeste gezondheidsschade veroorzaken en in welke omgeving deze zich concentreren (waar veel mensen bij elkaar zijn krijg je meer gezondheidsschade).
- Huidige regulering. Deze richt zich op het verkleinen van de fijnstof massa, het totaal aan fijnstof, waarbij grote deeltjes meer bijdragen. Maar die grote deeltjes zijn juist minder schadelijk.
- TNO-aanpak: Onderscheid in fijnstofdeeltjes op basis van reactiviteit. Deze richt zich op het verlagen van die fijnstofdeeltjes zoals ultrafijnstof en de samenstelling van het fijnstof die het meeste effect (schade) in het lichaam geven (klik hier voor het document).
Belangrijkste stukken richting de gemeenteraad:
- In december 2022 probeerden we te voorkomen dat de aangenomen moties om de luchtkwaliteit te verbeteren werden afgevoerd. In een brief (klik hier voor het document) aan de gemeenteraad gaven we aan dat er nog veel valt te verbeteren aan de luchtkwaliteit. Dus dat de moties nog niet zijn uitgevoerd, maar het College dacht daar duidelijk anders over.
- Op 25 mei 2022 schreven we een brief A (klik hier voor het document) aan de toen nieuwe gemeenteraad waarbij we nogmaals het College van B&W opriepen voor een betere aanpak voor een betere luchtkwaliteit. We constateerden:
- Het bestaande beleid was en is onvoldoende om een betere luchtkwaliteit in Nijmegen West, Noord en Weurt te realiseren:
- Geen compleet emissie-overzicht (huidige twee inventarisaties onvoldoende)
- Geen ambitie in normering (gezondheid is nu geen uitgangspunt, geen aanscherping naar WHO-advieswaarden)
- Onvoldoende zeer late inzet op BBT-toepassing en minimalisering ZZS
- Onvoldoende aansturing op functioneren VTH-stelsel om bedrijven aantoonbaar beter te laten presteren op de luchtkwaliteit
- In deze brief kwam zowel onze reactie B (klik hier voor het document) op de gemeentelijke voortgangsnotitie luchtkwaliteit en bedrijven aan de orde als ook onze reactie C (klik hier voor het document) op het schema van het meetplan luchtkwaliteit van de gemeente (waarin de metingen in de leefomgeving staan).
- Wij benadrukten dat de gemeente scherpere eisen moet en kan stellen aan bedrijven via hun vergunning, dit noem je scherper vergunnen. En beter, structureler en langduriger meten van de luchtverontreiniging en écht gaan voldoen aan uitvoering motie Konijnenbelt voor een structureel betere aanpak van uitstoot door bedrijven.
- Op 12 april 2022 hielden we in de Wijkraad een presentatie over de stand van zaken en de laatste ontwikkelingen over luchtkwaliteit toen.
2021
- In november 2021 gingen we terug naar het College B&W met een constructieve voorzet om tot een goede uitvoering van de eerder aangenomen moties (klik hier voor het document en hier voor de bijlage) voor verbetering van de luchtkwaliteit te komen. Dit richtte zich op beter meten (zowel de uitstoot van de bedrijven, wat de pijp uitkomt, als wat er in de omgeving terechtkomt, door ook verkeer en scheepvaart). En op een SMART plan van aanpak om écht stappen te maken voor een betere luchtkwaliteit.
Wil jij graag aansluiten bij luchtkwaliteit?
Praat mee over dit onderwerp door je aan te melden als lid van deze commissie. Vul onderstaand formulier in.
